Աստված Սեր է

Հայոց  լեզուն  ունի  հազարամյակների  պատմություն:  Ըստ եվրոպական և հայագիտական ուսումնասիրությունների, հայերենը պատկանում է հնդեվրոպական լեզվաընտանիքին: Ֆրանսիացի լեզվաբան Անտուան Մեյեն , գերմանացի լեզվաբան Հյուբշմանը և հայ բազմավաստակ գիտնական  Հրաչյա Աճառյանը ապացուցել են, որ հայոց լեզուն պատկանում է հնդեվրոպական լեզվաընտանիքին: Այն ունի 11 ճյուղ, որոնց մեջ հայերենն առանձին ճյուղ է կազմում: Ինչպես ցույց է տալիս անվանումը, այս լեզվաընտանիքը սկսվում է Հնդկաստանից և հասնում մինչև Եվրոպա: Այս ընտանիքի մեջ են մտնում իրանական լեզուները, սլավոնական  լեզուները` (ռուսերեն, բելոռուսերեն, ուկրաիներեն, չեխերեն, լեհերեն), ռոմանական`  (անգլերեն, ֆրանսերեն, իտալերեն, իսպաներեն), գերմանական` (գերմաներեն, շվեդերեն): Սրանց կողքին հայերենը դիտվում է որպես առանձին  լեզվախումբ և ազգակից է այլ լեզուներին: Բացի հնդեվրոպականից, լեզվաբանները նշում են նաև հետևյալ լեզվաընտանիքները.

Իբերոկովկասյան `(վրացերեն, աբխազերեն, լազերեն, դաղստան): Լեզվաբաններից ոմանք հայերենը նույնպես դասում էին այս ընտանիքին, սակայն վերոնշյալ լեզվաբանները ապացուցեցին, որ հայերենը կապ չունի այս ընտանիքի հետ:

Ուգրոֆիննական` (ֆիննական, ուգրական, պերմական, նենեցերենը, հունգարերեն):

Թուրքմոնղոլական`  (թուրքական, մոնղոլական, չաուշական, մանջուրիայի):

Սեմական և քամյան` (արաբերեն, աֆրիկյան լեզուներ, եգիպտերեն):

Դրավիտյան` (չին-տիբեթական լեզուներ):

Ամերիկյան, Ավստրալիական, և  անկախ լեզուներ (ճապոներեն  և բասկերեն): 

Հայերենը  սկզբնավորվում է հին հնդկերենից, որ կոչվում է սանսկրիտ, որը  մայր լեզուն է և հնդեվրոպական լեզվաընտանիքի  հիմքը: Այն  տարածված  է եղել  հյուսիսային  հնդկաստանում մ.թ.ա. առաջին  հազարամյակում,  լավ  մշակված  լեզու  է եղել և  ունեցել է  հարուստ  գրականություն: Ունեցել է երեք  մաքուր ձայնավոր` A, E, O  և  2  ձայնորդ   R  և  L , որոնք վանկատար  դեր են  կատարել: Սանսկրիտը  ունեցել է    հարուստ  քերականական  համակարգ` 8  հոլովներով: Հետագայում  որոշ  լեզուներ  աստիճանաբար  զարգանալով,  կամ  կորցրել են  հոլովները  կամ  ավելացրել: Ժամանակակից  էտապում  հայերենում  կիրառում են  հինգ  հոլով, որովհետև տրականն ու  հայցականը չունեն իրենց  ձևերը: Տրականը  նույն սեռականն է` ը  կամ ն հոդի  հավելումով, իսկ  հայցականը  շնչավորի դեպքում  նման է  տրականին. օր` մայրիկիս, մայրիկին,  իսկ հայցականը իրի  դեպքում  ուղղականի օր`Ես  սիրում եմ  իմ դպրոցը: Սանսկրիտը  ունեցել է    քառաշարք բաղաձայնական  մշակված  համակարգ,  որը  պահպանվել է հայերենի որոշ  բարբառներում, իսկ  հայերենի  գրական  լեզվի  բաղաձայնական  համակարգը  եռաշարք է`

      Բ, Գ, Դ, Ձ, Ջ

      Պ,Կ, Տ, Ծ, Ճ

       Փ, Ք, Թ, Ց, Չ

Որպես  ապացույց, որ  հայերենը  հնդեվրոպական լեզու է բերենք հնչունական,  բառային  և  քերականական  նմանություններ  հայերենի  և  այդ  լեզվաընտանիքի  իրողություններից: Օր` հնչունական  համակարգում  այդ  նշված  երեք  ձայնավորները  պահպանվել  են , հայերենում  առաջացել  է  նաև  ու, ի, ը  մաքուր ձայնավորները: Բաղաձայնական  համակարգը  համարյա  նույնն է, եթե  սանսկրիտում  նշվում  է  երկու  ձայնորդ  L և R,  ապա հայերենում  առաջացել են  ևս  չորսը` մ,ն,ռ,յ:  Ավելի  շատ  նմանություններ  կան հնդեվրոպական  լեզուների  բառապաշարում:  Հ. Աճառյանը  հայերենում  նշում է շուրջ 927  արմատ, որ  հնդեվրոպական  ծագում  ունի:  Ինչ խոսք,  այս  արմատներից հետագայում  կազմվել  են  բազմաթիվ  նոր  բառեր բառաբարդման  կամ  ածանցման  ճանապարհով:

Բացի  դրանցից,  մի  շարք  բառերում հնչյունափոխության  միջոցով,  նույնպես  ապացուցվում է այդ  բառերի նմանությունը:  Օր`  գիշեր- vesper (սանսկրիտ.)-night-вечер  այստեղ  կատարվել է գ, վ-ի հնչյունափոխություն: գործ, գող, գետ բառերը  նույնպես  սրա  վառ  ապացույցներն են:  Բացի  բառային  նմանություններից հայերենն ունի  նաև քերականական  նմանություններ հնդեվրոպական  լեզուների  հետ:  Բերենք  ռուսերենով  օրինակ.      Տամ-дам,  տաս-дашъ,  տա-дать   և այլն: